Οι εναλλακτικές ιατρικές γνωρίζουν μια ανησυχητική άνοδο, εκμεταλλευόμενες την αυξανόμενη δυσπιστία προς τη συμβατική ιατρική. Πίσω από υποσχέσεις για «θαυματουργές θεραπείες» και «δονούμενες θεραπείες», κρύβονται επικίνδυνες ψευδοεπιστημονικές παρεκκλίσεις που εκμεταλλεύονται την ευαλωτότητα των ασθενών.
Το Γενικό Συμβούλιο Νοσηλευτών της Ισπανίας προειδοποιεί για τους σοβαρούς κινδύνους της «θαυματουργής μεταλλικής λύσης» (MMS - "Miracle Mineral Solution"), ενός βιομηχανικού λευκαντικού που βασίζεται σε χλωριώδες νάτριο 28%.
Ένας πατέρας από τη La Gacilly (Morbihan) της Γαλλίας θα δικαστεί από το Κακουργιοδικείο για τον θάνατο της 17 μηνών κόρης του, ο οποίος συνέβη τον Απρίλιο του 2022. Το βρέφος ζύγιζε μόλις 8 κιλά και παρουσίαζε ακραία αφυδάτωση και υποσιτισμό, καθώς και εκχυμώσεις και τσιμπούρια στο σώμα του.
Η Ιατρική που Βασίζεται σε Τεκμήρια (Evidence-Based Medicine - EBM) αποτελεί ένα ουσιαστικό ανάχωμα έναντι των πρακτικών που προέρχονται από τον τσαρλατανισμό, καθώς αξιολογεί αντικειμενικά την αποτελεσματικότητα των θεραπειών μέσω τυχαιοποιημένων, ελεγχόμενων κλινικών δοκιμών διπλής-τυφλότητας. Αυτή η μεθοδολογική προσέγγιση, η οποία γενικεύτηκε τη δεκαετία του 1990, επιτρέπει τη διάκριση μεταξύ αποτελεσματικών θεραπειών και εκείνων που δεν ξεπερνούν το φαινόμενο του placebo.
Μια γαλλο-βρετανική μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Human Behaviour, αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα 19 εναλλακτικών θεραπειών για τις Διαταραχές του Φάσματος του Αυτισμού (ΔΦΑ). Η ανάλυση βασίστηκε σε 248 μετα-αναλύσεις, συμπεριλαμβανομένων 200 κλινικών δοκιμών, με τη συμμετοχή πάνω από 10.000 ατόμων.
Στα κοινωνικά δίκτυα, influencers και νατουροπαθητικοί ισχυρίζονται ότι η νηστεία μπορεί να θεραπεύσει τον καρκίνο «λιμοκτονώντας» τους όγκους.
Η παραπληροφόρηση για την υγεία εξαπλώνεται γρήγορα στα κοινωνικά δίκτυα και οι επαγγελματίες υγείας, όπως και οι ψηφιακές πλατφόρμες, αρχίζουν να οργανώνονται για να την καταπολεμήσουν.
Σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (Mai 2023), η παραπληροφόρηση αποτελεί τον κύριο κίνδυνο για τα επόμενα δύο χρόνια. Στον τομέα της υγείας, μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερήσεις θεραπειών ή άρνηση εμβολίων.
Σε άρθρο γνώμης στην εφημερίδα Le Figaro, επαγγελματίες υγείας (νοσηλευτές βρεφών, μαίες, παιδίατροι, γυναικολόγοι, κ.λπ.), μέλη της Ομάδας No FakeMed, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την αύξηση των «εναλλακτικών ιατρικών μεθόδων» στην περιγεννητική περίοδο, οι οποίες εφαρμόζονται από «υποτιθέμενους θεραπευτές χωρίς ιατρική κατάρτιση, coaches, ενεργειακούς θεραπευτές, νατουροπαθητικούς, doulas».
Η ασφαλιστική τεχνολογική εταιρεία MedSmart, η οποία λειτουργεί ως σύνδεσμος μεταξύ των επαγγελματιών που παρέχουν υπηρεσίες μη καλυπτόμενες από τον Εθνικό Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας (Assurance maladie) και των συμπληρωματικών ασφαλιστών, ανέλυσε δεδομένα αποζημιώσεων για ήπιες ιατρικές μεθόδους σε ένα χαρτοφυλάκιο ισοδύναμο με 15 εκατομμύρια ασφαλισμένους.
Ποια είναι η αποτελεσματικότητα των εναλλακτικών ιατρικών μεθόδων που προσελκύουν όλο και περισσότερους Γάλλους σε αναζήτηση φυσικών λύσεων; Σύμφωνα με την επιστημονική δημοσιογράφο Alexandra Delbot, καλεσμένη στην εκπομπή Ça va beaucoup mieux, «η ομοιοπαθητική είναι 100% placebo» και αυτή η πρακτική επικρίνεται για την έλλειψη επιστημονικών αποδείξεων.
Η Ένωση κατά του Καρκίνου (Ligue contre le cancer - LCC) προτείνει στα περιφερειακά της παραρτήματα διάφορες πρακτικές ήπιων ιατρικών μεθόδων, όπως το σιάτσου, η ρεφλεξολογία ή το ρέικι, στο πλαίσιο δραστηριοτήτων «ευεξίας».
Μια δημοσκόπηση που διεξήγαγε η Washington Post και η ΜΚΟ KFF σε περισσότερους από 2.500 Αμερικανούς γονείς αποκαλύπτει ότι ένας στους έξι γονείς αποφεύγει ή αναβάλλει τον εμβολιασμό των παιδιών του. Αυτή η απροθυμία αφορά τους υποχρεωτικούς ή συνιστώμενους παιδικούς εμβολιασμούς (ιλαρά, τέτανος, πολιομυελίτιδα) και εξηγείται από τον φόβο παρενεργειών και την έλλειψη εμπιστοσύνης στις υγειονομικές αρχές.
Η πολυπλοκότητα της διάγνωσης αυτής της νόσου, που μεταδίδεται από τα τσιμπούρια, έχει δημιουργήσει μια βιομηχανία μη επικυρωμένων εναλλακτικών τεστ και θεραπειών, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν τόση ζημιά όση και η ίδια η ασθένεια.
Το τυπικό τεστ που έχει εγκριθεί από τον FDA (Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ) παρουσιάζει περιορισμούς: αναζητά αντισώματα που εμφανίζονται μόνο μετά από αρκετές εβδομάδες και μπορεί να παραμείνουν για χρόνια μετά τη μόλυνση. Αλλά αυτή είναι η καλύτερη προσέγγιση που είναι διαθέσιμη σήμερα, ενώ οποιοδήποτε άλλο τεστ (σάλιου, ούρων, κιτ χωρίς ιατρική συνταγή) δεν είναι εγκεκριμένο, σύμφωνα με την Andrea Love, μικροβιολόγο του American Lyme Disease Foundation.
Η Περίπτωση της Μελέτης για τις Παθήσεις του Ώμου και οι Συνέπειες
Η ιστορία της ομοιοπαθητικής έρευνας έχει σημαδευτεί από περιστατικά που, αντί να ενισχύσουν τη θέση της, την έχουν εκθέσει σε διεθνές επίπεδο. Ένα από τα πιο εμβληματικά περιστατικά είναι η λεγόμενη «Υπόθεση Benveniste» (Benveniste affair) το 1988, όταν ο Γάλλος ανοσολόγος Jacques Benveniste δημοσίευσε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature μια εργασία που φαινομενικά υποστήριζε τη δράση εξαιρετικά αραιωμένων αντισωμάτων (υψηλές ομοιοπαθητικές αραιώσεις) σε ανθρώπινα βασεόφιλα. Τα ευρήματα αυτά, αν ήταν αληθή, θα αντέστρεφαν βασικούς νόμους της Χημείας και της Φυσικής. Ωστόσο, η έρευνα του Nature, με τη συμμετοχή του συντάκτη John Maddox, του χημικού Walter Stewart και του σκεπτικιστή μάγου James Randi, αποκάλυψε σοβαρές μεθοδολογικές παρατυπίες και ελλιπή τήρηση του πρωτοκόλλου, με αποτέλεσμα το περιοδικό να αποκηρύξει τα αποτελέσματα. Αν και ο Benveniste αρνήθηκε να αποσύρει την εργασία του, η φήμη του υπέστη σοβαρό πλήγμα και οι εξωτερικές χρηματοδοτήσεις του διακόπηκαν.
Edzard Ernst
Πρόκειται για ένα από τα συχνότερα ερωτήματα που μου τίθενται σε ομιλίες ή συζητήσεις σχετικές με τις λεγόμενες εναλλακτικές μορφές ιατρικής (ή αλλιώς SCAM: So-Called Alternative Medicine). Οι περισσότεροι περιμένουν μια απλή απάντηση με δύο ή τρεις βασικές αιτίες. Δυστυχώς όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά· οι λόγοι είναι πολλοί και διαφέρουν ανάλογα με τις συνθήκες και το προσωπικό πλαίσιο κάθε ανθρώπου.
Edzard Ernst
Έχω παρατηρήσει ότι μια ινδική ομάδα άρχισε πρόσφατα να δημοσιεύει μια σειρά άρθρων σχετικά με το ρόλο της ομοιοπαθητικής στη θεραπεία συγκεκριμένων ασθενειών. Φαίνεται να μας παραπλανούν και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η ομοιοπαθητική είναι πολλά υποσχόμενη (αλλά χρειάζεται περισσότερη έρευνα). Ακολουθούν δύο παραδείγματα:
