ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΤΣΙΣΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ

 

 

Του Γιώργου Παπαγεωργίου

 

Εν γένει, αποφεύγω να  συζητάω το θέμα ομοιοπαθητική με ανθρώπους που δεν ξέρω αφενός γιατί μπορεί να τους προσβάλλω, αφετέρου διότι χάνω την υπομονή μου. Στην προκειμένη περίπτωση όμως θα κάνω μία εξαίρεση, έχοντας τρείς καλές αφορμές:

- το εξαιρετικό πρόσφατο άρθρο του Άλκη Γαλδαδά για την αστρολογία [1].

- την καμπάνια 1023 αφιερωμένη στην αφύπνιση του σκεπτικισμού στην ομοιοπαθητική το σαββατοκύριακο που μας πέρασε[2].

- το σχόλιο (αριθμός 6) του Αντώνη Λαμνάτου [1] που σχολιάζει την αντίφαση μεταξύ του άρθρου του κ. Γαλδαδά και του αντίστοιχου άρθρου του κ. Βυθούλκα [3]. Το τελευταίο, αφήνει τον αναγνώστη με την εντύπωση ότι η ομοιοπαθητική είναι η "αδικημένη επιστήμη" που θα έπρεπε να πληρώνουν τα ήδη φτωχά ταμεία μας. Για την ακρίβεια, κατά τον κ. Βυθούλκα, η ομοιοπαθητική δεν έχει "την ακαδημαϊκότητα που της αξίζει".

Η ιστορία της ομοιοπαθητικής έχει λίγο-πολύ ως εξής [4]: Το 1796 γερμανός Samuel Hahnemann έθεσε το αξίωμα ότι θεραπεία και ασθένεια έχουν τις ίδιες βάσεις και ως εκ τούτου τα όμοια θεραπεύουν όμοια. Η παραπλανητική ομοιότητα της ιδέας με την αντίστοιχη του εμβολιασμού (και παρεμπιπτόντως, ένα το κρατούμενο: εμβολιασμός) παύει να υφίσταται, όταν μάθει κανείς ότι τα "φάρμακα" που προσφέρονται κατά τις ομοιοπαθητικές θεραπείες αποτελούνται από επαναληπτικές αραιώσεις διαλυμάτων που καταλήγουν να μην περιέχουν ανιχνεύσιμες ποσότητες της "ενεργής ουσίας" (δεύτερο κρατούμενο: εσαεί διάλυση).

Η μεγάλη αποδοχή της ομοιοπαθητικής σήμερα είναι δυσανάλογη των "κλινικών επιτυχιών" της (τρίτο κρατούμενο: κλινικές επιτυχίες της ομοιοπαθητικής) και έχει, κατά τη γνώμη μου, τις ρίζες της στο ότι το ευρύ κοινό  δεν κατανοεί την ισχύ τουφαινομένου placebo (τέταρτο κρατούμενο: η ισχύς του placebo) και στη λογική του "τί έχω να χάσω;" 

Αφενός χρήματα: άνθρωποι πληρώνουν ομοιοπαθητικούς για να τους δώσουν φιαλίδια από απλό, γάργαρο, καθαρό νεράκι και χάπια ζάχαρης. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα έχουν έναν αριθμητικό δείκτη που ακολουθείται από ένα γράμμα (συνήθως C ή X) και δηλώνει πόσες φορές έχει διαιρεθεί ένα διάλυμα (στα 100 μέρη για C και 10 μέρη για X αντίστοιχα) [4]. Για παράδειγμα, για να φτιάξω ένα ποτήρι "μέτριας έντασης" διάλυμα aloe vera 12C, χρειάζομαι: 1/100 του ποτηριού καθαρή aloe vera, το διαλύω σε ένα ποτήρι νερό, ανακατεύω καλά, παίρνω το ένα εκατοστό του διαλύμματος, το διαλύω σε νέο ποτήρι σκέτο νερό, ανακατεύω και επαναλαμβάνω ακόμα δέκα φορές. Πόση από την αρχική aloe vera έχει το τελευταίο ποτήρι;Περίπου ένα μόριο. Σε ολόκληρο το ποτήρι [5]. 

Σκεφτείτε, τώρα, τα τσίσα του Πλάτωνα (του Ομήρου, του Σωκράτη, εν πάσει περιπτώσει του αγαπημένου σας αρχαίου ημών). Ας υποθέσουμε ότι από τα τσίσα που κατούρησε η ελληνική διάνοια στη διάρκεια της ζωής του, αρκετά μόρια νερού για να γεμίσουν ένα ποτήρι βρήκαν αλώβητα το δρόμο τους στους ωκεανούς της Γης. Ανακατεύτηκαν δε, άψογα με όλα τα υπόλοιπα μόρια νερού του πλανήτη με την πάροδο του χρόνου. Πόσα από τα (μόρια νερού που ήταν στα) τσίσα του Πλάτωνα πίνετε μαζί με το 12C διάλυμα aloe vera; Η απάντηση είναι ΤΑ ΙΔΙΑ. Όσο πίνετε aloe vera, άλλο τόσο πίνετε τα τσίσα του Πλάτωνα [6]. Ας παρακάμψουμε την εμφανέστατη ευκαιρία για καλό marketing ("Plato's urine 12C - not just a shadow on a wall") και ας συγκεντρωθούμε στην ακόμα πιο εμφανή κακή επιστήμη.

Η πιο ενδεδειγμένη συγκέντρωση ομοιοπαθητικών φαρμάκων είναι 30C και για να επιτευχθεί θα χρειαζόταν ένα μόριο ενεργής ουσίας ανά πολλά δισεκατομμύρια ωκεανούς, ενώ μία συγκέντρωση 200C, που μπορεί κανείς να αγοράσει σήμερα, θα χρειαζόταν για να αραιωθεί ένα μόριο ενεργής ουσίας και περισσότερο νερό από ύλη που υπάρχει στο γνωστό σύμπαν. Δεύτερο κρατούμενο

Το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας αμφισβητεί τα ελάχιστα θετικά αποτελέσματα των ομοιοπαθητικών ερευνών διότι δεν υπακούουν σε αυστηρούς κανόνες επιστημονικότητας. Οι έρευνες σχετικά με την ομοιοπαθητική, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, ακόμα και σε περιπτώσεις που φαινόταν ότι δίνουν θετικά αποτελέσματα, ακόμα δεν έχουν αποδείξει ότι δίνουν αποτελέσματα διαφορετικά του placebo [4, 7].τρίτο κρατούμενο

Το τί σημαίνει placebo, πέρα από ρόκ μπάντα με ενοχλητικά φωνητικά, είναι επίσης πολύ ενδιαφέρον. Για αυτούς από εσάς που ακόμη πιστεύετε ότι η ομοιοπαθητική δουλεύει, πρέπει να δείτε το placebo! Δια στόματος του γιατρού Ben Goldacre παραθέτω τα εξής γεγονότα [7, 8]: "δύο χάπια ζάχαρη δουλεύουν καλύτερα από ένα χάπι ζάχαρη για γαστρικό έλκος (με μετρήσιμο τρόπο - μία κάμερα στο στομάχι παρατηρεί τα έλκη), μία ένεση αλατόνερο είναι πιο αποτελεσματική κατά του πόνου από χάπια ζάχαρης γιατί στα μάτια του ασθενή είναι δραστικότερη θεραπεία" κτλ. Άρα το placebo δουλεύει! τέταρτο κρατούμενο

Συνεπώς, αφού αυτό που λέω είναι ότι ομοιοπαθητική = placebo, "τι έχω να χάσω;". Πάρα πολλά. Αφενός, πολλοί ομοιοπαθητικοί δεν έχουν επαρκή ιατρική παιδεία και θεωρούν την ομοιοπαθητική καλύτερη εναλλακτική της επιστημονικής ιατρικής. Αποθαρρύνουν τους γονείς από το να εμβολιάζουν τα παιδιά τους, να εμβολιάζονται οι ίδιοι [9, 10] και να παίρνουν φάρμακα εκτός από τα ούρα του Πλάτωνα που περιέγραψα. Αφετέρου μία ψευδοεπιστήμη σαν την ομοιοπαθητική δεν γνωρίζει τα όριά της και μπορεί να προσφέρει ψεύτικες ελπίδες σε ασθενείς με περιορισμένα περιθώρια ανάρρωσης [11]. πρώτο κρατούμενο 

 Ασφαλώς το placebo δουλεύει αλλά πολλές φορές αποκρύπτοντας συμπτώματα. Τα φάρμακα δουλεύουν καλύτερα - αυτό είναι το νόημα των ερευνών: πάντα έχουν ομάδες ελέγχου για να είναι σίγουρο ότι το φάρμακο έχει μεγαλύτερη στατιστική ροπή προς το θετικό αποτέλεσμα από το placebo [12] (και, ναι, η φαρμακευτική επιστήμη είναι από τις πιο αμαρτωλές και δε θέλω σε καμία περίπτωση να την αγιάσω αλλά τα "μαγειρεμένα" αποτελέσματα φαρμακευτικών ερευνών, αργά ή γρήγορα αποκαλύπτονται από κάποια επόμενη έρευνα). 

Συνεπώς, για να κλείσω, δεν έχετε να χάσετε τίποτα από το να πάτε στον ομοιοπαθητικό με τον ίδιο τρόπο που δεν έχετε να χάσετε τίποτα από το να πάτε στην εκκλησία (σ.σ: ο αρθρογράφος προφανώς είναι σκεπτικιστής ˙αυτό φυσικά δεν αναιρεί την επιχειρηματολογία του άρθρου) ή να κάνετε αρωματοθεραπεία, να ασπαστείτε το βουδισμό, να πάτε στον αστρολόγο, ρεφλεξολόγο, ρέικι μάστερ σας. Θα επιλέγατε κάτι από αυτά ΑΝΤΙ του γιατρού σας αν μαθαίνατε ότι έχετε καρκίνο;

 

[1] http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=4581

[2] http://www.1023.org.uk/

[3] http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=4257

[4] δείτε τις σχετικές παραπομπές στο άρθρο της wikipedia http://en.wikipedia.org/wiki/Homeopathy

[5] 12C είναι 100^(-12) = 10^(-24) δηλαδή 1 μέρος στα 10^24. 

Σε ένα ποτήρι υπάρχουν περίπου 11 moles ( 200g / 18g/mole) νερού άρα 11mol x 6 x 10^(23)μόρια/mol = περίπου 6 x 10^(24) μόρια άρα υπάρχει περίπου ένα μόριο ενεργής ουσίας ανά 6 ποτήρια. Μιλάμε για ΠΟΛΛΑ μόρια όμως οπότε δε χάνεται τίποτα αν υποθέσουμε ότι είναι 6 φορές περισσότερο

[6] Για την ακρίβεια πίνετε περισσότερα τσίσα. Βλ. [5] και επίσης υπάρχουν περισσότερα μόρια νερού σε ένα ποτήρι από ότι ποτήρια νερού σε όλες τις θάλασσες του πλανήτη. Παρ'όλα αυτά για να γίνει γλαφυρό το παράδειγμα έδωσα στην ομοιοπαθητική head start που λένε.

[7] http://www.guardian.co.uk/science/2009/nov/28/homeopathy-placebo-bad-science

[8] http://www.badscience.net/2007/09/homeopathy-gives-you-aids/#more-531 και τις σχετικές παραπομπές

[9] http://www.thinktwice.com/nosodes.htm

[10] http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-11277990

[11] http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/health/article6406213.ece

[12] http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/control+group